سن غلات

سن غلات جهاد کشاورزی شهرستان فیروزه

گندم غذای اصلی جامعه ماست و آفت مهم و خطرناک آن سن غلات میباشد که از برگ، جوانه، ساقه، سنبله و دانه های گندم و جو تغذیه و خسارت میرساند. بطوریکه مصرف محصول سن زده از نظر بهداشتی و تغذیه ای برای انسان و دام زیان آور است.
سن غلات طالب آب و هوای کوهستانی معتدل خشک است و در اغلب سالها حالت طغیانی دارد. بطوریکه سه ماه را در مزارع گندم و جو فعالیت دارد و نه ماه را در اماکن زمستانه بحالت استراحت و دیاپوز بسر میبرد.
بنابر اظهار دانشمندان سن غلات در مواردی تا چند سال پی در پی حالت طغیانی و سپس چند سال دوره خاموشی دارد. عمده علل نوسانات جمعیتی سن غلات غذا و عوامل آب و هوایی است. سن مادری پس از بیداری و پرواز از کانونهای زمستانگذران در جهت باد بسمت دشتهای گرمتر حرکت میکند و در مزارع فرایش گندم و جو فرود میآید و تا یک الی سه هفته ضمن تغذیه پروازهای کوتاه موضعی دارد و از مزرعه ای به مزرعه دیگر جابجا میشود و با شروع سنبله دهی تخمریزی میکند.
تعداد تخم هر سن ماده از 75 عدد در شرایط نامساعد تا 550 عدد درشرایط مطلوب متغیر است که در پنج تا چهل نوبت در دستجات اغلب چهارده تایی تخمریزی میکند.
پوره ها پس از خروج از تخم پنج نوبت پوست عوض میکنند تا بالدار شوند. پوره سن یک که سیاه رنگ است معمولا در اطراف تخمها بسر میبرد. پوره سن دو که شکمش کرمی رن میگردد بسمت خوشه صعود میکند و لابلای گلومهای سنبله دیده میشوند. پوره سن سه به بعد که کاملا کرم رنگ میشوند با فرو بردن خرطومش به دانه های شیری و خمیری گندم تغذیه مینمایند. پوره بالدار شده که بیشترین تغذیه را نسبت به سایر سنین دارد از دانه های خمیری و سفت شده تغذیه کرده و به ذخیره چربی بدنش اقدام مینماید.
سن های بالدار شده نسل جدید از هوای گرم گریزان و طالب هوای خنک و ییلاقی میباشند. این حشرات پس از گرم و خشک شدن شرایط مزرعه بصورت دستجاتی در مسیر باد دشت به کوهستان به مناطق مرتفع با آب و هوای خنک و تا حدودی مرطوب پرواز میکند که در مناطق خنک به ارتفاعات کوهستان و در مناطق گرمسیر به دره های دارای پوشش گیاهی و ترجیها با رودخانه دارای آب جاری مهاجرت مینماید. در مواقعی که سن به ارتفاعات مهاجرت میکند در شیب های شمالی تا ارتفاع 3000 متر از سطح دریا مستقر میشوند و تا اوایل پاییز استراحت میکنند.
سن های ضعیف که قدرت پرواز به مناطق زمستانگذرانی را ندارند معمولا در سطح باغات و مناطق دارای پوشش گرامینه ای پراکنده میشوند و تا بهار سال بعد در همین مناطق و در زیر گیاهان و یا اطراف طوقه درختان بسر میبرند که جمعیت این افراد معمولا بسیار پایین است. در بهار سال بعد هم ضمن فعال شدن روی گرامینه های همین مناطق تغذیه و تجدید نسل میکنند.
سن غلات در صورتی که سرمای زمستانه بتدریج کاهش یابد تا منهای 30- درجه سانتی گراد را تحمل میکنند.
سن غلاتدر کوهستانها پس از ریزش اولین باران پاییزی تغییر مکان داده و به ارتفاع پایین تر در شیب های جنوبی مهاجرت مینماید و زیر بوته هایی که دارای پوشش و مواد آلی است زمستانگذرانی مینماید و در زمستان تحت تاثیر میانگین دمای 12-11 درجه و میزان نور از دیاپوز خارج میشوند و بفاصله 4-3 روز کانون را ترک و به مناطق دشت در جستجوی غذا مهاجرت مینماید.
سن مادر بهنگام پرواز از کوهستان در مزارع گند و جویی که رشد و نمو خوبی دارند مینشیند. با توجه به اینکه زراعت جو از پوشش انبوه و پر پشتی برخوردار است مورد توجه آفت میباشد ولی پس از تغذیه و تامین انرژی عمدتا به مزارع گندم جابجا و ضمن تغذیه تخمریزی مینماید.
مدیریت سن غلات
*برقراری نظام صحیح کشت و برداشت محصول گندم و جو در کوتاه مدت
*اسفاده از ارقام زودرس و پرحاصل و متحمل به سن
*کاشت بموقع بذر سبز شدن آن تا بروز سرمای پاییزی
*مبارزه بموقع با سن مادری و پوره
*برداشت دو مرحله ای و یا در کوتاه مدت در مرحله سفت شدن دانه
سموم مورد استفاده
فنیترتیون به میزان یک لیتر در هکتار
دسیس به میزان 333-250 سی سی در هکتار(بهتر است در مناطق گرمسیر از این سم در زمان پوره استفاده نشود)
هف لامبدا بمیزان 150 سی سی در هکتار
کاراته زئون به میزان 75 سی سی در هکتار
کشاورزان برای راهنمایی های بیشتر به توصیه های کارشناسان شبکه مراقبت مستقر در پهنه ها توجه نمایند و برای تامین سم به کلینیکهای گیاهپزشکی مراجعه و نسخه تهیه نمایند.

باتوجه به اینکه سم کاراته زئون از ماندگاری و کارنس خوبی برخوردار است و قادر است بعد از سمپاشی 14 تا20 روز سن را کنترل نماید و از جابجایی سن از مزارع همجوار ممانعت میکند در بین سموم موجود نیز هیچگونه تنشی به مزارع کم آب وارد نمیکند مطلوب است کشاورزان ازاین نوع سم استفاده کنند.