شیب غیر استاندارد شیروانى در راه ها علت اصلی افزایش مرگ و میر جاده ای

 آیین نامه طرح هندسی راه های ایران

شیروانى

در لبه خارجى شانه (یا شانه خاکى) نیمرخ عرضى با شیب، به زمین طبیعى مى پیوندد. این قسمت، شیروانی خاکریز نام دارد

. هرچه شیروانى ملایم تر (کم شیب تر) باشد و آرام تر با زمین طبیعى پیوند بخورد، راه براى راننده و سرنشین، دلپذیرتر و ایمن تر است. شیب شیروانى با توجه به هزینه آن مى تواند تغییر کند. شیب شیروانى هاى طرفین کف راه، از طریق مطالعات ژئوتکنیک مربوط به جنس خاک ها (زمین ها)، وضع استقرار طبیعى خاک ها در محل (احیاناً با به حساب آوردن سربار ناشى از وسایل نقلیه عبورى)، زیبایى، ایمنى، فرسایش و مطالعات اقتصادى و ایمنى راه تعیین مى شود. در خاکبردارى ها یا خاکریزى هاى کم ارتفاع، استفاده از شیب ملایمتر (تا 1:10 ) مى تواند با توجه به افزایش هزینه کمى که دارد از نظر ایمنى راه، ارزنده بوده و اعمال شود.

ترکیب مقدار شیب و ارتفاع شیروانی باید امکان بازیابی را برای وسیله نقلیه فراهم کند. در جاییکه شرایط محدودکننده (مانند خاکریز بلند، محدودیتهای حریم راه، وجود صخرهها، جریانهای آب و یا سایر ویژگیهای کناره راه)، امکان در نظر گرفتن فاصله بازیابی را برای وسیله نقلیه غیرممکن میکند، باید حفاظ کنار راه در نظر گرفت. در چنین حالتی مقدار شیب شیروانی خاکریز را میتوان با توجه به جنس و پایداری خاک انتخاب کرد.

عوامل مؤثر بر شیب شیروانی عبارتند از:

شیبى که به شیروانى خاکریزى داده مى شود، به عوامل زیر بستگى دارد:

الف - خواص خاک هایى که مصرف مى شود (تراکم پذیرى، مقاومت به فرسایش).

ب - ارتفاع خاکریزى

پ - شیب بستر طبیعى خاکریزى (ضرورت کندن شیار و پلکانى کردن بستر، قبل از احداث خاکریزى).

ت - حریم راه

ث - هزینه خاکریزى

شیبى که براى شیروانى خاکبردارى در نظر گرفته مى شود، به عوامل زیر بستگى دارد:

الف - خواص خاک محل خاکبردارى

ب - ارتفاع خاکبردارى

پ - شیب زمین طبیعى

ت - حریم راه

ث - هزینه خاکبردارى

 

 

 

اندازه شیب شیروانى

مقدار شیب شیروانى ها بر حسب نسبت ارتفاع به طول افقى نظیر در مقیاس یکسان، سنجیده مى شود. ارتفاع خاکریزى یا خاکبردارى که ملاک تعیین شیب شیروانى قرار مى گیرد، عبارت است از ارتفاع (فاصله قائم) جسم راه نسبت به زمین طبیعى، که در روى قائم گذرنده بر یکى از دو لبه (سمت چپ یا راست) کف راه، که به شیروانى مورد نظر نزدیکتر است، اندازه گیرى مى شود.

براى شیروانى هاى خاکریزى که از نظر ایمنی و تأثیر بر واژگونی وسایل نقلیه منحرف شده از راه بسیار مهم هستند، باید شیب هاى ملایم در نظر گرفت. در صورتی که از نظر اجرایی یا اقتصادى (با لحاظ هزینه افزایش شدت تصادفات) قابل توجیه نباشد، از شیب هاى تند با در نظر گرفتن حفاظ استفاده شود. طراح، همواره راه حل بهینه را که در عین حال پاسخگوى ایمنی، ضوابط هندسى و ژئوتکنیکى باشد، انتخاب و پیشنهاد مى کند. راهحلهای پیشنهادی به ترتیب اولویت عبارتند از :

-1 شیب هاى ملایم و حذف حفاظ و ایمنى بیشتر راه

در این حالت نباید از شیب هاى تندتر از 1:4 (یک قائم و چهار افقى) استفاده شود. البته به شرط آن که عرض ناحیه عاری از مانع در کنار راه تامین شود، میتوان از ترکیب این شیبها و شیبهای تندتر نیز استفاده کرد. در آزادراهها، بزرگراهها و راههای اصلی با1 متر، مطلوب آن است که شیب شیروانیها 1:6 اجرا شود. جهت مطالب تکمیلی در این خصوص به / ارتفاع خاکریزی کمتر  به "آیین نامه ایمنی راهها- نشریه 267 " و "دستورالعمل ایمنسازی خطرات حاشیه راه" مراجعه شود.

شیب هاى تند و در نظر گرفتن حفاظ

در صورت عدم امکان اجرای راه حل اول و در نظر گرفتن شیب هاى تندتر از 1:4 (یک قائم و چهار افقى)، باید از حفاظ مناسب استفاده شود. در صورت در نظر گرفتن حفاظ، شیب خاکریزی به خواص خاک هایى که مصرف مى شود (تراکم پذیرى، مقاومت به فرسایش)، شیب بستر طبیعى خاکریزى (ضرورت کندن شیار و پلکانى کردن بستر، قبل از احداث خاکریزى)، حریم راه و هزینه خاکریزى بستگی دارد. بهترین راه حل، از مقایسه اقتصادى، هزینه نصب، نگهداری و خطرات احتمالی حفاظ و افزایش شدت تصادفات در راه حل دوم، با هزینه افزایش حجم خاکریزى در راه حل اول، انتخاب میشود.

شیروانیهای خاکبرداری بهتر است شیبی برابر با 1:3 (یک قائم و سه افقى) و یا ملایمتر داشته باشند. در صورت استفاده از شیبهای تندتر، پایداری خاک و ایمنی ترافیک مورد بررسی قرار گیرد. در صورت لزوم در این شیبهای تندتر باید از دیوار حائل استفاده شود. در خصوص شیب کناره راه در محل برشها، مطلوب آن است که کانال پای پاشنه شیروانی برشها، خارج از ناحیه عاری از مانع باشد. در غیر این صورت، استفاده از حفاظ ضروری است. در این حالت نیز گزینه بهینه با مقایسه اقتصادی و ایمنی انتخاب میشود.

تبصره 1. اگر میانه راه هاى مجزا، بسیار عریض و راه هاى رفت و برگشت، کاملاً دور از هم باشد، شیروانى طرف چپ (سمت میانه)، همانند شیروانى طرف راست خواهد بود و شیب شیروانى طرف میانه هم براساس ضوابطى که در بالا ذکرشد، تعیین خواهدشد.

تبصره 2. در محلهایی که شیروانی، در فاصله کمتر از 5 متر از حاشیه شانه به زمین طبیعی برسد، بهتر است فاصله 5 متری از حاشیه شانه منظور و حاشیه شیروانی به آن نقطه با شیب یکنواخت متصل شود.

تبصره 3. به لحاظ پایداری، در زمینهای رسی و لایدار که در معرض فرسایش قرار دارند، بهتر است از شیبهای تندتر از 1:3 اجتناب شود.